Polacy mają dostęp do szerokiego wachlarza zasiłków, które mogą przysługiwać osobom niepełnosprawnym, chorym i odbywającym rehabilitację, jak i osobom bezrobotnym lub poszukującym pracy, a także rodzinom. Warto poznać rodzaje dostępnych zasiłków oraz ustalić, czy spełnia się kryteria uprawniające do ich przyznania. W tym celu przeczytaj nasz artykuł!
Jakie są rodzaje zasiłków w Polsce?
Polska przyznaje szeroki zakres świadczeń socjalnych, które pozwalają osobom potrzebującym na godne życie. Wśród nich można wymienić
- zasiłek opiekuńczy,
- zasiłek pielęgnacyjny,
- zasiłek dla bezrobotnych,
- zasiłek chorobowy,
- zasiłek macierzyński,
- zasiłek pogrzebowy,
- zasiłek wyrównawczy,
- zasiłek rodzinny.
MOPS i GOPS oferują szeroką gamę pomocy społecznej, w tym zasiłki stałe, okresowe oraz specjalne świadczenia celowe przyznawane na podstawie indywidualnych potrzeb. Osoby samotnie wychowujące dzieci mogą ubiegać się o zasiłek na ekonomiczne usamodzielnienie.
Na jakiej podstawie są przyznawane zasiłki?
Zasiłek rodzinny to specjalne oświadczenie skierowane do rodziców lub opiekunów dziecka, które ma na celu wsparcie finansowe w zakresie utrzymania dziecka. Prawo do zasiłku rodzinnego przysługuje zarówno jednemu z rodziców, jak i opiekunom prawnym lub faktycznym, a także osobom uczącym się. Można z niego korzystać do czasu, gdy dziecko ukończy:
- 18. rok życia,
- naukę w szkole, ale nie dłużej niż do ukończenia 21. roku życia,
- 24. rok życia, o ile kontynuuje naukę w szkole lub w szkole wyższej i posiada orzeczenie o umiarkowanym albo znacznym stopniu niepełnosprawności.
Ustawa o świadczeniach rodzinnych z 18 listopada 2003 roku określa wysokość zasiłku rodzinnego, który jest przeznaczony dla osób posiadających odpowiednie kryterium dochodowe. Obecne kryterium to 674 zł miesięcznie na osobę w rodzinie lub 764 zł, jeśli członkiem tej rodziny jest dziecko niepełnosprawne. W 2022 roku wysokość tego zasiłku wynosiła:
- 95 zł na dziecko do ukończenia 5. roku życia,
- 124 zł na dziecko w wieku od 5. do 18. roku życia,
- 135 zł na dziecko w wieku od 18. do 24. roku życia.
Zasiłek chorobowy przysługuje osobom ubezpieczonym, które poniżej 50. roku życia z powodu niezdolności do pracy spowodowanej chorobą mają co najmniej 33 dni na zwolnieniu lekarskim w ciągu roku kalendarzowego lub powyżej 50. roku życia 14 dni na zwolnieniu lekarskim. Po okresie ubezpieczenia chorobowego osoba ma prawo do otrzymania zasiłku chorobowego, jeśli posiada odpowiednie zaświadczenie lekarskie (L4).
Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa określa zasady przyznawania zasiłków chorobowych i macierzyńskich. Wynagrodzenie pracownika ma wpływ na wysokość tych świadczeń, co oznacza, że może ono być szacowane jako podstawa do uzyskania zasiłku. Wsparcie finansowe otrzymane w ramach tej ustawy pozwala osobom, którym przysługuje prawo do świadczeń, skutecznie radzić sobie ze skutkami choroby lub macierzyństwa.
Zasiłek macierzyński to forma wsparcia finansowego przeznaczonego dla kobiet, które urodziły dziecko. Jest on przekazywany przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych i może być otrzymywany przez kobiety na podstawie umowy o pracę, umowy-zlecenia lub samozatrudnienia. Otrzymanie zasiłku jest uwarunkowane od okresu trwania urlopu macierzyńskiego lub rodzicielskiego i liczby dzieci urodzonych jednocześnie. Wysokość zasiłku jest równa stu procentom podstawy wymiaru zasiłku w okresie urlopu macierzyńskiego oraz 60% podstawy wymiaru zasiłku w okresie urlopu rodzicielskiego. Prawo dotyczące zasiłków macierzyńskich regulują przepisy Kodeksu Pracy.
Zasiłek dla bezrobotnych jest świadczeniem, które ma na celu pomóc osobom bez pracy. Aktualnie przyznawany jest on na podstawie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, ale od 2023 roku będzie on wsparty dodatkowo nowymi regulacjami dotyczącymi aktywności zawodowej. Przyznaniem tego świadczenia objęte są osoby mające status bezrobotnego, które dokumentnie to potwierdziły oraz spełniły określone warunki. Jego celem jest wsparcie dla osób szukających zatrudnienia i nie wyklucza się możliwości skorzystania z innych form pomocy, takich jak poradnictwo lub specjalistyczne szkolenia.
Więcej o zasiłku dla bezrobotnych przeczytasz tutaj.
Zasiłek wyrównawczy przysługuje tylko osobom ubezpieczonym, które odczuwają zmniejszoną sprawność do pracy. W takim przypadku obniżenie wynagrodzenia może być skutkiem poddania się rehabilitacji zawodowej, aby dostosować jego umiejętności lub nauczyć się wykonywania nowej pracy. Zasiłek ten może być przyznany chorobowo lub wypadkowo. Jest on wypłacany co miesiąc od momentu rozpoczęcia okresu rehabilitacji, a czas trwania może wynosić nawet do 24 miesięcy. Świadczenia te bardzo pomagają osobom ubezpieczonym pozostać na rynku pracy i utrzymać stabilną sytuację finansową.
Zasiłek opiekuńczy, przeznaczony dla rodziców dzieci szkolnych w wieku do 8 lat lub tych z orzeczeniem o niepełnosprawności, był szczególnym rozwiązaniem w okresie pandemii COVID-19, który umożliwiał im pozostanie w domu podczas nauki zdalnej. Wprowadzono go aby umożliwić optymalne warunki do nauki dzieci i zmniejszyć obciążenia finansowe rodzin. Obecnie jednak ten zasiłek już nie funkcjonuje.
Zasiłek pielęgnacyjny jest przyznawany, aby wspomóc osobę, która potrzebuje opieki lub pomocy innego człowieka, ponieważ nie jest w stanie samodzielnie się utrzymać. Przysługuje on: dzieciom z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności powyżej 16 roku życia; osobom z orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności do 21 roku życia; a także osobom, które ukończyły 75 lat. Zasiłek ten służy głównie do pokrywania drobnych wydatków związanych np. z zakupem specjalnego sprzętu lub usługami specjalistycznymi, które mogą okazać się konieczne do tego aby osoba niesamodzielna miała godne i bezpieczne życie.
W 2022 roku osoby uprawnione mogły otrzymać zasiłek pielęgnacyjny w wysokości 215,84 zł miesięcznie.
Zasiłek pogrzebowy to świadczenie wypłacane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych rodzinie, osobie lub instytucji, ponoszącej koszty pogrzebu zmarłej osoby. Przyznawany jest na pokrycie wydatków związanych z pochówkiem i nie może być wyższy niż 4000 złotych. Aby go otrzymać, trzeba udokumentować poniesione wydatki oraz udowodnić, że osoba ze zmarła miała ubezpieczenie emerytalne lub rentowe.
Czym się różnią zasiłki okresowe od zasiłków stałych?
Zasiłki stałe to rodzaj świadczeń socjalnych, które są nieodwołalnie przyznawane na czas nieokreślony. Przeciwieństwem do nich są zasiłki okresowe, które zależne są od dochodu rodziny i udzielane są na określony czas, wynikający ze specyfiki danego przypadku. Zasiłki okresowe mogą być przyznawane osobom bezrobotnym, chorym czy niepełnosprawnym. Ośrodki pomocy społecznej decydują o wysokości zasiłków oraz ich czasowym charakterze – jest on dostosowany indywidualnie do sytuacji każdej rodziny.
